شاخص حرکت جهت دار (DMI) یکی از اندیکاتورهای تکنیکال پرکاربرد در بازارهای مالی است که از آن برای ارزیابی جهت و قدرت روند استفاده می‌شود. این شاخص که توسط ولز وایلدر طراحی شد، متشکل از سه اندیکاتور است یعنی: اندیکاتور جهت دار مثبت (+DI)، اندیکاتور جهت دار منفی (-DI) و شاخص جهت دار میانگین (ADX).

در این مقاله به شما خواهیم گفت که DMI چیست و چطور می‌توانید از آن استفاده کنید.

نکات کلیدی

• DMI به تشخیص روند حرکت بازار و قدرت آن کمک کرده و به تریدرها امکان می‌دهد که استراتژی‌های خودشان را با شرایط غالب در بازار تطبیق دهند.
• کراس اورهای +DI و -DI می‌توانند نقش سیگنال‌های ورود و خروج را بازی کنند و به تریدرها امکان می‌دهند که از معاملات مومنتوم استفاده کنند.
• DMI هم مزایای خاص خود را دارد اما لازم است ماهیت تأخیری آن و احتمال ایجاد سیگنال‌های کاذب را در نظر داشته باشید و برای تأیید سیگنال‌های تولید شده، از ابزارهای جانبی هم استفاده کنید.

شاخص حرکت جهت دار (DMI) چیست؟

شاخص حرکت جهت دار (DMI) یکی از اندیکاتورهای تکنیکال پرکاربرد در بازارهای مالی است که تریدرها می‌توانند از آن برای تشخیص اینکه آیا فشار رو به بالا روی قیمت غالب‌تر است یا فشار رو به پایین، استفاده کنند. همچنین، DMI به تریدرها برای تشخیص اینکه آیا یک دارایی در یک مسیر حرکت قوی قرار دارد یا فاز تحکیم افقی را طی می‌کند، کمک می‌کند.

DMI متشکل از سه بخش است: اندیکاتور جهت دار مثبت (+DI)، اندیکاتور جهت دار منفی (-DI) و شاخص جهت دار میانگین (ADX). این اجزاء در ترکیب با هم به تریدرها کمک می‌کنند تا به اطلاعات ارزشمندی درباره جهت حرکت بازار و قدرت آن دست پیدا کرده و تعیین کنند که آیا احتمال تداوم روند وجود دارد یا خیر.

اندیکاتورهای جهت دار (+DI و -DI)

خط حرکت جهت دار مثبت (+DI) و خط حرکت جهت دار منفی (-DI) اجزای مهم DMI هستند. از این اندیکاتورها به ترتیب برای ارزیابی قدرت روندهای صعودی و نزولی استفاده می‌شود.

+DI قدرت یک روند حرکت صعودی را ارزیابی کرده و حضور خریدار در بازار را نشان می‌دهد. این شاخص، تفاوت بین اوج فعلی و اوج قبلی را اندازه گیری می‌کند اما تنها در صورت مثبت بودن آن. سپس نتایج برای یک دوره خاص هموارسازی می‌شوند. +DI از صفر تا 100 است و مقادیر بزرگتر نشان دهنده قدرت بیشتر روند صعودی هستند.

در مقابل، -DI قدرت یک روند قیمت نزولی را ارزیابی کرده و نشان دهنده وجود فروشنده در بازار است. در این روش هم از محاسباتی شبیه به +DI استفاده می‌شود اما تمرکز اصلی تفاوت بین کف فعلی و کف قبلی است. مثل +DI، -DI هم روی یک بازه خاص هموارسازی و صاف می‌شود. مجموعه مقادیر ممکن از صفر تا صد بوده و مقادیر بزرگتر حاکی از قوی‌تر بودن روند نزولی هستند.

تریدرها می‌توانند با مقایسه +DI و -DI رقابت بین خریداران و فروشندگان را ارزیابی کنند. اگر +DI بالاتر از -DI باشد، این یعنی خریداران دست بالا را دارند و احتمال ایجاد فشار صعودی بیشتر وجود دارد - یعنی ممکن است این تریدرها تصمیم به ورود به پوزیشن long بگیرند.

در مقابل، اگر -DI بیشتر از +DI باشد، این یعنی فروشنده‌ها بازار را تحت سلطه دارند در نتیجه امکان ایجاد فشار رو به پایین روی قیمت‌ها وجود دارد و ممکن است تریدرها وارد پوزیشن short شوند.

شاخص جهت دار میانگین (ADX)

شاخص جهت دار میانگین (ADX) سومین خط اختیاری از شاخص حرکت جهت دار است. این شاخص قدرت روند شناسایی شده توسط +DI و -DI را مشخص می‌کند. برخلاف اندیکاتورهای جهت دار، ADX تفاوتی بین روند صعودی یا نزولی قائل نیست و در عوض صرف نظر از جهت روند، متمرکز بر قدرت کلی آن است.

ADX با میانگین گیری یا هموارسازی تفاوت بین مقادیر +DI و -DI روی یک دوره خاص محاسبه می‌شود. محدوده مقادیر ایجاد شده بین صفر تا صد است که مقادیر بزرگتر، نشان دهنده قدرت بیشتر روند هستند. معمولاً تریدرها برای تعیین اینکه آیا یک روند قدرت لازم را دارد یا خیر، از یک حد آستانه مثل عدد 20 استفاده می‌کنند.

بالا بودن ADX نشان می‌دهد که بازار صرف نظر از صعودی یا نزولی بودن آن، روندی قوی دارد. در مقابل، کاهش ADX می‌تواند نشان دهنده تضعیف روند یا دوره تحکیم قیمت باشد. اگر ADX رو به کاهش باشد، توصیه می‌شود که یک استراتژی مخصوص معکوس شدن روند یا محدود شدن آن طراحی کنید که برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی بالقوه، شامل سایر اندیکاتورهای تکنیکال هم باشد.

نحوه محاسبه شاخص میانگین جهت دار

شاید فرمول DMI در نگاه اول عجیب و پیچیده به نظر برسد. خوشبختانه پکیج‌های رسم نمودار به صورت خودکار این فرمول را برای شما محاسبه کرده و آن را روی یک پنجره مجزا در پایین نمودار رسم می‌کنند.

محاسبه DMI شامل مراحلی است که در آنها +DI و -DI و همچنین ADX در نظر گرفته می‌شود. مراحل کلی عبارتند از:

+DM = اوج فعلی - اوج قبلی (PH)

-DM = کف قبلی - کف فعلی

ATR = محدوده واقعی میانگین

n = تعداد دوره‌ها (مقدار پرکاربرد 14 است)

محاسبه ATR = محاسبه ATR دو مرحله طول می‌کشد.

مرحله اول: محاسبه محدوده واقعی با پیدا کردن حداکثر مقدار مطلق برای سه متغیر زیر:

• اوج فعلی منهای نرخ بسته شدن قبلی
• اوج فعلی منهای کف قبلی
• کف فعلی منهای نرخ بسته شدن قبلی

مرحله دوم: پس از در اختیار داشتن محدوده واقعی، ATR به این روش محاسبه می‌شود:

ATR = [(Previous ATR * (n − 1)) + True Range] / n periods.

تعیین حرکت جهت دار (DM) برای هر دوره:

• اگر تفاوت بین اوج فعلی و اوج قبلی بیشتر از تفاوت بین کف قبلی و فعلی باشد، عدد مثبت تشکیل شده برای +DM در نظر گرفته می‌شود.
• اگر تفاوت بین کف قبلی و فعلی بیشتر از تفاوت بین اوج فعلی و قبلی باشد و عدد ایجاد شده مثبت باشد، این مقدار برای -DM در نظر گرفته می‌شود.

هموارسازی +DM و -DM روی یک دوره خاص: برای هموارسازی مقادیر +DM و -DM به صورت مجزا روی دوره مورد نظر، از میانگین متحرک یا میانگین متحرک نمایی استفاده کنید.

محاسبه +DI و -DI: مقادیر +DM و -DM صاف شده را بر مقادیر ATR صاف شده تقسیم کرده و حاصل را در 100 ضرب کنید تا مقادیر درصدی برای +DI و -DI مشخص شوند.

محاسبه ADX: مقدار مطلق تفاوت بین +DI و -DI را روی یک بازه زمانی خاص هموارسازی کنید تا ADX را به دست آورید.

اندیکاتور DMI چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

DMI یک اندیکاتور جامع است که درباره روند حرکت بازار و قدرت آن به ما اطلاعات می‌دهد. از جمله ویژگی‌ها و کاربردهای مهم DMI می‌توان به این موارد اشاره کرد:

تشخیص روند: با استفاده از DMI می‌توان تشخیص داد که آیا یک دارایی در حال حرکت طبق یک خط سیر و روند مشخص است یا دوره تحکیم افقی را طی می‌کند. تریدرها می‌توانند از طریق تحلیل +DI و -DI روند غالب را مشخص کنند. اگر +DI بالاتر از -DI باشد، این یعنی یک روند بالقوه صعودی وجود دارد و بالعکس.

قدرت روند: ADX از DMI مشخص کننده قدرت روند صرف نظر از جهت آن است. افزایش ADX نشان دهنده تشکیل یک روند قوی است و سقوط آن تضعیف روند یا دوره تحکیم را نشان می‌دهد. تریدرها می‌توانند برای ارزیابی اهمیت یک روند و تصمیم گیری آگاهانه در تریدینگ، از ADX استفاده کنند.

نقاط ورود و خروج: DMI به تریدرها برای تشخیص نقاط ورود و خروج بالقوه کمک می‌کند. در یک روند صعودی، ممکن است زمانی که +DI از بالای -DI عبور می‌کند، تریدرها تصمیم به ورود به پوزیشن‌های long بگیرند. در مقابل، طی یک روند نزولی، عبور +DI از پایین -DI می‌تواند نشان دهنده شانس ورود به پوزیشن‌های short باشد. تریدرها می‌توانند برای تأیید قدرت یک روند پیش از تصمیم به ورود به معامله، به دنبال اعداد ADX بالاتر از یک آستانه خاص (مثل 20) باشند.

چگونه برای معامله طبق روند، از DMI استفاده کنیم؟

در خود اندیکاتور DMI اجزایی برای ارزیابی قدرت روند و همچنین فیلتر جهت روند وجود دارد. برای استفاده از این ابزارها حین اجرای معامله طبق روند حاکم بر بازار:

اولاً اگر یک روند قوی وجود دارد، به دنبال خط ADX صعودی و نزدیک 20 باشید.

سپس مشخص کنید که آیا خطوط +DI یا -DI رو به صعود هستند یا خیر. خطی که بالاتر رفته و از بالای دیگری عبور می‌کند، جهت روند را تعیین خواهد کرد.

مثلاً در هشتم ژانویه 2023، خط ADX برای نمودار BTCUSD.P صعودی می‌شود. در آن زمان، خط +DI هم صعودی است و از قبل از بالای خط -DI عبور کرده است. این نشان می‌دهد که روند حاکم در حال کسب قدرت است تا تریدرها بتوانند وارد پوزیشن long شوند.

در چنین شرایطی می‌توانید برای تشخیص نقاط ورود یا ورود به پوزیشن Long برای بیت‌کوین که انتظار می‌رود صعودی باشد، از سایر ابزارهای تکنیکال استفاده کنید. در واقع، انتظار می‌رود که تا ماه بعد، قیمت بیت‌کوین حدود 35 درصد افزایش پیدا کند.

چگونه از DMI استفاده کنیم؟

حرکت افقی در اصل یعنی عدم وجود یک روند مشخص. بنابراین، اگر ADX نزولی باشد، این یعنی روند جاری در حال از دست دادن مومنتوم است و کم کم شرایط برای ایجاد یک حرکت افقی یا معکوس شدن روند فراهم می‌شود.

زمانی که شرایط خروج ایجاد شود، می‌توانید سطوح مقاومت و پشتیبانی را تشخیص داده و بعد به دنبال خرید در سطح پشتیبانی و فروش در سطح مقاومت باشید.

بعلاوه، تریدر می‌تواند به دنبال استراتژی‌هایی باشد که از نوسان کم قیمت‌ها در حالت حرکت افقی استفاده می‌کنند مثل short strangle یا iron butterfly.

27 سپتامبر 2022 (نمودار بالا)، خط ADX بیت‌کوین کاهشی می‌شود. این یک سرنخ است که نشان می‌دهد نوسان بیت‌کوین رو به کاهش است و دوره تحکیم شروع خواهد شد.

ماه بعد، قیمت بیت‌کوین بین 18600 و 20400 دلار تحکیم پیدا می‌کند. در این زمان، تریدرها به دنبال خرید در سطح پشتیبانی و فروش در سطح مقاومت خواهند بود.

مزایا و معایب شاخص حرکت جهت دار

DMI چند مزیت برای تریدرها دارد. اولاً DMI به تشخیص روند و ارایه اطلاعات ارزشمند برای استراتژی‌های پیروی از روند کمک می‌کند.

بعلاوه، بخش ADX این اندیکاتور قدرت روند را مشخص کرده و به تریدرها برای ارزیابی اهمیت روند کمک می‌کند. کراس اور +DI و -DI هم نقش سیگنال‌های ورود و خروج را داشته و به تریدرها برای زمانبندی کارآمد معاملاتشان کمک می‌کنند.

اما این اندیکاتور هم محدودیت‌های مشخصی دارد. DMI یک اندیکاتور تأخیری است یعنی ممکن است در هنگام نوسان بازار و زمانی که بازار وارد فاز روند شده، سیگنال‌های تأخیری ایجاد کند.

بعلاوه، ممکن است این اندیکاتور سیگنال‌های کاذب ایجاد کند بخصوص در بازارهایی با روند محدود. اگر مشکوک به شکل گیری بازاری با محدوده روند کوچک شدید، می‌توانید استفاده از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال را برای زمانبندی ورود امتحان کنید.

تریدرها می‌توانند با بررسی این مزایا و معایب، هنگام برای به کار بستن DMI در استراتژی‌های معاملاتی خودشان تصمیماتی آگاهانه بگیرند.

جمع بندی

در انتها باید گفت که DMI یک اندیکاتور تکنیکال ارزشمند است که تریدرها می‌توانند از آن برای ارزیابی مسیر حرکت قیمت‌ها استفاده کنند. گرچه DMI به تریدرها برای تصمیم گیری آگاهانه کمک می‌کند اما باید مراقب ماهیت تأخیری DMI و پتانسیل ایجاد سیگنال‌های کاذب توسط این اندیکاتور باشند.