معمولاً رکود اقتصاد آمریکا باعث ریزش بازارهای جهانی می‌شود. حالا که ارزهای دیجیتال تبدیل به یک کلاس دارایی مهم شده و دنیا روز به روز بیشتر به سمت تکنولوژی‌های غیرمتمرکز حرکت می‌کند، این سوال برای خیلی از سرمایه‌گذاران به وجود آمده که رکود اقتصاد آمریکا، چطور می‌تواند بازار کریپتو را تحت تأثیر قرار دهد؟ آیا بیت کوین در برابر این شرایط ایمن است یا بازار کریپتو هم غرق خواهد شد؟ برای پیدا کردن پاسخ این سوال و سایر سوالات مربوط به تأثیر رکود اقتصادی بر بازار کریپتو، با ما همراه باشید.

نکات کلیدی

 رکود اقتصاد آمریکا می‌تواند تأثیر منفی روی بازارهای کریپتو داشته باشد چون مشکلات اقتصادی می‌توانند سطح ریسک پذیری سرمایه‌گذاران را کاهش دهند.

 شواهد تاریخی نشان می‌دهند که معمولاً بحران‌های مالی آغاز شده از آمریکا، در سطح جهان گسترش یافته و روی دارایی‌های پرریسک هم اثرگذار هستند.

 رفتار بازار کریپتو در سال‌های 2024-2025 نشان می‌دهد که واکنش سرمایه‌گذاران به فشارهای ناشی از رکود اقتصادی آغاز شده است.

 گرچه ممکن است رکود اقتصاد آمریکا در کوتاه مدت تأثیراتی منفی روی بازار کریپتو داشته باشد، اما این تأثیر لزوماً تضمینی بر ریزش طولانی مدت نیست. بعضی از شواهد تاریخی حاکی از واکنش بانک‌های مرکزی به رکود هستند که منجر به صعود چشمگیر می‌شوند (مثلاً در سال 2021).

رکود اقتصادی چیست؟

در آمریکا، معمولاً زمانی گفته می‌شود رکود رخ داده که رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) حداقل برای دو فصل مختلف منفی باشد. معمولاً تحلیلگران اقتصادی، خبرنگاران و سیاستمداران از این تعریف استفاده می‌کنند که یکی از دلایل آن، سادگی این تعریف است.

اما بسیاری از مواقع این اصطلاح مورد سوء تفاهم قرار گرفته و سیاسی سازی می‌شود.

در سال 2022، بایدن و بعضی اقتصاددانان بر تعریف کلی‌تر دفتر ملی پژوهش اقتصادی آمریکا (NBER) تأکید داشتند. علیرغم بحث برانگیز بودن، این تعریف واقعیت رکود را در دنیای رو به تغییر و تحول امروزی بهتر منعکس می‌کند.

کمیته تاریخ‌گذاری چرخه‌های بیزنسی NBER رکود را به این صورت تعریف می‌کند: کاهش چشمگیر فعالیت اقتصادی که در سطح اقتصاد گسترش یافته و بیشتر از چند ماه ادامه پیدا می‌کند. این تعریف چند عامل مختلف را در نظر می‌گیرد از جمله GDP واقعی، اشتغال، تولید صنعتی و مخارج مصرف کنندگان؛ در نتیجه صرفاً متکی بر کاهش GDP نیست.

این یعنی کاهش متوالی GDP برای دو فصل مختلف به تنهایی نشان دهنده رکود نیست مگر اینکه سایر شاخص‌های اقتصادی رکودی گسترده‌تر و پایدار را نشان دهند.

در آمریکا، NBER و کمیته تاریخ‌گذاری چرخه‌های بیزنسی این نهاد، به عنوان مرجع اصلی تعیین رسمی تاریخ‌های شروع و پایان رکود در نظر گرفته می‌شوند. اما NBER یک سازمان تحقیقاتی خصوصی غیرانتفاعی غیردولتی (NGO) است.

تعریف کلی‌تر رکود هم اهمیت زیادی دارد چون دنیا در حال تغییر است. بسته به اینکه رکود بازار چه دلیلی داشته باشد، ممکن است در دنیای امروز رکود با آنچه که در گذشته وجود داشته، تفاوت قابل توجهی داشته باشد – در نتیجه تأثیر آن بر بازار کریپتو هم می‌تواند متفاوت با گذشته باشد.

شاخص‌های مورد استفاده برای تعیین رکود

برای ارزیابی اینکه آیا اقتصاد آمریکا در دوره رکود قرار دارد یا خیر، چندین شاخص کلیدی وجود دارد که عبارتند از:

• GDP واقعی: برای محاسبه این عامل، GDP اسمی در نظر گرفته شده و بر اساس تورم تنظیم می‌شود. در واقع این فاکتور ارزش کالاها و خدمات تولید شده را با در نظر گرفتن قیمت‌های یک سال مبنا اندازه گیری می‌کند.

• CPI: تورم را با در نظر گرفتن تغییرات قیمت یک سبد کالا (متشکل از کالاها و خدماتی که معمولاً یک مصرف کننده تهیه می‌کند) محاسبه می‌کند.

• PPI: تغییر میانگین قیمت فروش محصولات تولیدکنندگان محلی را ارزیابی می‌کند.

• خرده فروشی: به فروش مستقیم کالاها و خدمات به مشتریان نهایی برای استفاده‌های شخصی یا خانگی گفته می‌شود که ممکن است به صورت حضوری یا آنلاین انجام شود.

• اشتغال زایی: به فرایند افزایش تعداد موقعیت‌های شغلی (با حقوق) در یک اقتصاد یا سازمان گفته می‌شود.

• نرخ بیکاری: درصد از نیروی کار که شغل خودشان را از دست داده‌اند.

• معکوس شدن منحنی بازده: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ابزارهای استقراضی کوتاه مدت مثل (اوراق قرضه دولتی) نسبت به ابزارهای استقراضی بلند مدت (مثل اوراق قرضه 10 ساله دولتی) دارای بازده بیشتری هستند.

• عرضه پول M2: یک برآورد کلی از عرضه پول که شامل M1 (حساب‌های جاری و ارز)، حساب‌های پس‌انداز، حساب‌های بازار پول، سپرده‌های مدت دار و غیره است.

• بازار مسکن: خرید، فروش و اجاره املاک از جمله خانه و آپارتمان. این بازار شامل عرضه، تقاضا، قیمت‌ها و تأمین مالی تراکنش‌های املاک و مستغلات است.

• اسپرد اعتبار: این معیار نشان دهنده تمایل بیشتری است که سرمایه‌گذاران برای پذیرش ریسک اعتباری بیشتر دارند. سرمایه‌گذاران از اسپرد اعتبار برای ارزیابی ریسک احتمالی یک سرمایه‌گذاری نسبت به یک حد معیار بدون ریسک استفاده می‌کنند.

• نرخ عدم پرداخت بدهی و تعویق: این معیار نشان دهنده بدهی‌هایی است که به موقع پرداخت نشده‌اند.

• عملکرد بازار سهام: خیلی از آمریکایی‌ها فعالیت زیادی در بازار سهام دارند. با افزایش قیمت سهام، این افراد هم ثروتمندتر می‌شوند.

معمولاً زمانی رکود اعلام می‌شود که مدتی از شروع آن گذشته یا حتی به پایان رسیده باشد. دولت‌ها رکود را به صورت رسمی اعلام نمی‌کنند – و مثلاً دولت آمریکا برای اعلام رکود منتظر تأیید NBER می‌ماند. گرچه خود فدرال رزرو رکود را اعلام نمی‌کند اما سیاست‌های آن می‌توانند روی چرخه‌های اقتصادی تأثیرگذار بوده و گاهی اوقات باعث تشدید رکود شوند.

آمریکا چه نقش و تأثیری روی ارزهای دیجیتال دارد؟

آمریکا در بازار بین المللی کریپتو نقش مهمی بازی می‌کند. بخش چشمگیری از فعالیت‌های بازار ارزهای دیجیتال در آمریکا صورت می‌گیرد. این فعالیت‌ها شامل بخش‌های مختلف می‌شود از جمله حجم معاملات، استارتاپ‌ها، ماینینگ، توسعه دهندگان، سرمایه‌گذاری‌های کریپتو و غیره. طبق آمار و اطلاعات:

1. آمریکای شمالی (عمدتاً ایالات متحده) 24.4 درصد از فعالیت‌های معاملاتی بازار کریپتو را به خود اختصاص می‌دهد که ارزش آنها بین جولای 2022 تا ژوئن 2023 حدود 1.2 تریلیون دلار برآورده شده است.

2. ایالات متحده از نظر حجم تراکنش‌های کریپتو جایگاه اول را در جهان به خود اختصاص داده و کانادا رتبه هفتم را دارد.

3. فعالیت‌های کریپتو در آمریکای شمالی به شدت تحت تأثیر فعالیت‌های سازمانی قرار دارد و 76.9 درصد از حجم تراکنش‌ها مربوط به نقل و انتقالاتی به ارزش 1 میلیون دلار یا بیشتر است.

بنابراین کاملاً واضح است که آمریکا بخش چشمگیری از فعالیت‌های بازار کریپتو را به خود اختصاص داده است.

رکود اقتصادی آمریکا چه تأثیری بر بازارهای کریپتو دارد؟

با توجه به نقش چشمگیر آمریکا در بازار کریپتو و با در نظر گرفتن نحوه تعیین رکود، حالا می‌توانیم بررسی کنیم که رکود اقتصادی چه تأثیری بر بازار کریپتو دارد.

بازار کریپتو به شدت تحت تأثیر فعالیت‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد که باعث شده این بازار در برابر تغییرات اقتصادی آمریکا آسیب پذیر باشد. اما در بلند مدت، ممکن است سیاست مالی در نظر گرفته شده برای کاهش تأثیر رکود، به نفع بازار کریپتو باشد.

رکود اقتصاد آمریکا می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سطح ریسک پذیری سرمایه‌گذاران آمریکایی داشته و باعث فاصله گرفتن آنها از دارایی‌های پرخطر مثل ارزهای دیجیتال شود. اما نگرانی اصلی، تأثیرات غیرمستقیم و سرایت جهانی آن است. در ادامه نگاهی داریم به بعضی عوامل تأثیرگذار بر این شرایط.

1. شواهد تاریخی تأثیر جهانی رکود آمریکا

اقتصاد آمریکا نقش مهمی در سرمایه‌گذاری‌ها، معاملات و اقتصاد جهانی دارد. خیلی از کشورها سرمایه‌گذاری قابل توجهی در بورس، املاک، دلار و سایر دارایی‌های آمریکایی انجام داده‌اند که این کار را برای حفاظت در برابر بی ثباتی اقتصاد خودشان انجام می‌دهند.

وابستگی اقتصاد جهانی به دلار آمریکا توسط نظریه میلک شیک دلار هم تأیید شده که بر اساس آن، صرف نظر از هر بی ثباتی در اقتصاد جهانی، دلار آمریکا همچنان ارز غالب جهانی خواهد بود. طبق این نظریه، سلطه دلار همچنان حالت صعودی خواهد داشت چون این ارز، نقدینگی سایر ارزها را به خود جذب می‌کند.

در بعضی نمونه‌های اخیر این تأثیرات دلار، شاهد پیامدهای دومینووار بودیم از جمله در بحران اقتصادی جهانی سال 2008 و اوج گیری نرخ بهره فدرال رزرو در سال‌های 2022 تا 2024.

بحران مالی سال 2008 ریشه در بخش‌های مالی و مسکن آمریکا داشت و به سرعت در سطح جهان پخش شد. دلیل سرایت سریع و قابل توجه این بحران، ارتباط تنگاتنگ سیستم‌های بانکداری بود و اینکه خیلی از بانک‌های خارج از آمریکا، اوراق قرضه با پشتوانه رهنی و تعهد بدهی وثیقه شده به آمریکا داشتند.

این وضعیت منجر به ایجاد رکودی شدید در اروپا، آسیا، آمریکای لاتین و سایر مناطق جهان شد. بازارهای سهام سطح جهان سقوط کرده، قیمت دارایی‌های مختلف دچار ریزش شده و ریسک پذیری سرمایه‌گذاران هم به شدت کاهش یافت.

در سال 2008 مقیاس بازار کریپتو در این حد نبود اما این رویداد نشان می‌دهد که بحران آغاز شده در آمریکا می‌تواند به اقتصاد سایر کشورها هم نفوذ کرده و تأثیر چشمگیری روی دارایی‌های پرریسک داشته باشد.

تأثیر جهانی افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو

افزایش نرخ بهره در آمریکا، (2022-2023) باعث تقویت دلار شد اما تأثیر عکسی روی بازارهای نوظهور داشت. این اقدام باعث کاهش ارزش ارزها، افزایش هزینه قرض گرفتن و تشدید فشار اقتصادی در سطح جهان شد. نقدینگی در سطح جهان به شدت کاهش یافت و کلاس‌های دارایی پرریسک از جمله ارزهای دیجیتال، سهام و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر به شدت تحت تأثیر این اقدام قرار گرفتند.

معمولاً رکود اقتصاد آمریکا یا سخت‌تر شدن سیاست‌های مالی فدرال رزرو (مثلاً از طریق افزایش نرخ بهره یا سخت گیری کمی) فقط روی اقتصاد آمریکا تأثیرگذار نیست. بلکه نقدینگی جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اقدام می‌تواند باعث افزایش هزینه قرض گرفتن شده، جریان معاملات جهانی را مختل کرده و منجر به ایجاد رکود در بخش‌های دیگر شود. نمونه‌ای از این شرایط را در سال‌های 2023-2024 مشاهده کردیم یعنی زمانی که افزایش نرخ بهره در آمریکا باعث ایجاد فشار اقتصادی در سطح جهان شده و روی قیمت دارایی‌ها در مناطقی غیر از آمریکا هم اثرگذار شد.

2. ذخایر ارزی و معاملات دلاری

حدود 60 درصد از ذخایر ارزی کشورها به صورت دلار آمریکا هستند. بعلاوه، اقتصادهای بزرگ به شدت وابسته به شرایط اقتصادی دلار هستند چه به شکل مستقیم از طریق معاملات دلاری و چه به صورت غیر مستقیم به واسطه بازارهای مالی.

از آنجایی که آمریکا یک اقتصاد مصرفی است، کاهش تقاضا تأثیر مستقیمی بر سایر اقتصادهای صادرات-محور (مثل چین، کره جنوبی، آلمان و ژاپن) داشته و می‌تواند فشارهای تورمی را در سطح جهان تشدید کند. قبلاً هم نمونه‌ای از این موضوع را در جنگ تعرفه‌های دولت آمریکا مشاهده کرده بودیم.

خیلی از مؤسسات مالی بین المللی در بازار سهام و اوراق قرضه آمریکا فعالیت دارند. تاریخ هم نشان داده که رکود بازار آمریکا روی احساسات سرمایه‌گذاران تأثیر داشته و تمایل به سرمایه‌گذاری‌های پرریسک از جمله فعالیت در بازار کریپتو را کاهش می‌دهد.

در مجموع شواهد تاریخی نشان می‌دهند که رکود بازار آمریکا می‌تواند پیامدهایی منفی برای بازارهای جهانی داشته و فعالیت‌های اقتصادی جهانی از جمله فعالیت در بازار کریپتو را تحت تأثیر قرار دهد.

3. نشان‌های یک محیط رو به رکود

همانطور که اشاره شد، دولت‌ها به ندرت رکود را اعلام می‌کنند. اما تشخیص زمان رخ دادن رکود از جمله دلیل آن، می‌تواند به آشنایی با تأثیرات رکود بر بازارهای مختلف از جمله بازار کریپتو و قیمت‌های آن کمک کند. از سال‌های 2024 تا 2025، آمریکا شرایط زیر را تجربه کرده است:

• تورم شدید با وجود سختگیری پولی

• ثبت رکورد جدید تعداد بی خانمان‌ها و افزایش ورشکستگی

• افزایش روند تعطیلی خرده فروشی‌ها

• افزایش بدهی‌های خانوار که نشان دهنده فشار اقتصادی است

• تضعیف اشتغال زایی و افزایش بیکاری

این علایم شباهت زیادی به سناریوهای رکود قبلی دارند. یکسری از علایم اقتصادی نشان می‌دهند که ممکن است آمریکا همین حالا هم درگیر رکود شده باشد؛ هر چند هیچ مقامی این موضوع را به صورت رسمی اعلام نکرده است.

تورم پایدار، افزایش تعداد بی خانمان‌ها، افزایش ورشکستگی، تعطیلی مشاغل، افزایش بدهی‌های شخصی، کاهش نرخ اشتغال و افزایش بیکاری همگی با الگوهای رکود تطبیق دارند.

این فشارهای اقتصادی می‌توانند دلیل عملکرد غیرعادی بازار کریپتو را نشان دهند: بر خلاف سیکل‌های صعودی قبلی، بیت کوین قدرت نسبی خودش را حفظ کرده اما آلت کوین‌ها از جمله اتریوم، عملکرد ضعیفی از خود به نمایش گذاشته‌اند. این موضوع نشان دهنده افزایش ریسک گریزی بین سرمایه‌گذاران است؛ هر چند آمریکا کمتر از یک چهارم بازار کریپتو را به خود اختصاص می‌دهد.

پیامدهای رکود آمریکا روی ارزهای دیجیتال، غیر مستقیم هستند

در مجموع، آمریکا بخش چشمگیری از بازار کریپتو را به خود اختصاص داده اما نه بیشتر این بازار را.

با این حال، دنیای امروزی شامل شبکه‌ای پیچیده از روابط اقتصادی (مالی، پولی و معاملاتی) است که آمریکا در مرکز آن قرار دارد. خیلی از کشورها وابسته به دلار آمریکا و دسترسی به نقدینگی و بازارهای این کشور هستند. محدود شدن این کانال‌ها می‌تواند اقتصاد سایر کشورها را نیز محدود کند.

بنابراین با اینکه رکود آمریکا مستقیماً بر بازار کریپتو اثرگذار نیست اما می‌تواند به سایر اقتصادها نفوذ کرده و باعث رکود اقتصادی در سطح جهان شود که این موضوع هم به نوبه خود بر قیمت ارزهای دیجیتال یا فعالیت‌های این بازار در سطح جهان اثرگذار خواهد بود.

به دلیل شرایط اقتصادی خاص آمریکا در سال‌های 2024 تا 2025، ممکن است همین حالا هم شاهد نشانه‌های ایجاد این محدودیت باشیم. این امر دلیل تردید سرمایه‌گذاران را به ورود یا ماندن در بازار کریپتو نشان می‌دهد که تأثیر آن را در نوسان دائم قیمت کریپتو در سه ماهه اول سال 2025 مشاهده کردیم.

آیا ممکن است رکود اقتصادی آمریکا باعث تقویت بازار کریپتو شود؟

معمولاً رکود اقتصادی آمریکا برای دارایی‌های پرریسک (از جمله ارزهای دیجیتال) منفی در نظر گرفته می‌شود اما ممکن است واکنش دولت آمریکا به این رکود اقتصادی به افزایش بهای ارزهای دیجیتال منجر شود.

معمولاً رکود باعث تسهیل سیاست پولی برای تحریک اقتصاد می‌شود – مثل کاهش نرخ بهره و استفاده از بسته‌های محرک. این اقدامات می‌توانند دلار آمریکا را تضعیف کرده، نقدینگی را در بازارها افزایش داده و باعث حرکت سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های جایگزین شوند.

بنابراین، این احتمال وجود دارد که هم بیت کوین و هم آلت کوین‌ها از جذب سرمایه افرادی که به دنبال بازده بیشتر یا حفظ ارزش دارایی خودشان هستند، بهره ببرند. در نتیجه با وجود تردید و عدم قطعیتی که رکود به همراه خواهد داشت، ممکن است واکنش کلی اقتصاد به نفع ارزهای دیجیتال باشد.

برای نمونه بحران اقتصادی جهانی سال‌های 2008- 2009 را در نظر بگیرید. این بحران در ابتدا باعث ریزش بازار سهام شد اما بلافاصله پس از اقدام دولت فدرال آمریکا و فدرال رزرو، این ریزش جبران شد. تدابیری مثل کاهش نرخ بهره، تسهیل کمی و پرداخت بسته‌های محرک باعث تزریق نقدینگی به بازار و احیای آن شدند.

به همین ترتیب، شیوع کرونا در ماه مارس سال 2020 ابتدا باعث ریزش شدید قیمت بیت کوین شد. اما تأثیر این همه گیری روی بیت کوین کوتاه مدت بود و بعد از آن شاهد شکل گیری مهم‌ترین دوره صعود بازار کریپتو بودیم و محرک‌های مالی بی سابقه و کاهش نرخ بهره‌ها (به همراه افزایش جذابیت دارایی‌های غیرمتمرکز) باعث افزایش بهای ارزهای دیجیتال شدند.

نمودار بالا، قیمت بیت کوین را در ابتدای همه گیری کرونا نشان می‌دهد (که شیوع آن باعث کاهش شدید فعالیت‌های اقتصادی در اوایل سال 2020 شد). در انتهای ماه مارس سال 2020، قیمت بیت کوین کمتر از 7 هزار دلار بود. اما کمتر از یک سال بعد (تا اواسط ماه مارس سال 2021)، قیمت بیت کوین از 60 هزار دلار عبور کرد. این در حالی بود که اقتصاد جهانی شرایط بسیار سختی را تجربه می‌کرد.

جمع بندی

این دیدگاه که رکود اقتصاد آمریکا باعث رکود جهانی اقتصاد خواهد شد، کاملاً منطقی به نظر می‌رسد و شواهد گذشته هم صحت آن را نشان می‌دهند (مثل اتفاقات سال 2008، دوره حباب دات کام، دوره رکود اوایل دهه 90 میلادی و غیره). تغییرات ریسک پذیری بازار کریپتو هم این نظریه را تأیید می‌کنند. شواهد موجود در اقتصاد کلان هم به شدت این احتمال را تقویت می‌کند که رکود اقتصاد آمریکا می‌تواند تأثیراتی منفی بر بازارهای جهانی و همچنین فعالیت‌های بازار کریپتو داشته باشد.

اما این به معنای بد شدن شرایط بازار کریپتو در طولانی مدت نیست. این احتمال وجود دارد که پس از ریزش ناشی از رکود، شاهد صعود چشمگیر بازار در اثر واکنش‌های بانک مرکزی آمریکا باشیم. همیشه بعد از سرازیر شدن نقدینگی به بازار و تضعیف ارزش ارزهای فیات، کریپتو تبدیل به گزینه جذاب‌تری شده است.