خلاصه

• سوشال فای اصول اقتصاد غیرمتمرکز را با شبکه‌های اجتماعی ترکیب می‌کند و به تولیدکنندگان محتوا امکان می‌دهد که بر داده‌های خودشان کنترل داشته باشند و به صورت مستقیم با کاربران تعامل برقرار کنند.
• قابلیت‌های اصلی سوشال فای عبارتند از توکنیزه کردن سرمایه اجتماعی، ذخیره داده‌ها بر روی بستر بلاک‌چین و حاکمیت از طریق سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO).
• پلتفرم‌های سوشال فای باید برای رسیدن به پذیرش گسترده بر دو چالش مهم غلبه کنند یعنی مقیاس پذیری و پایداری اقتصادی.
• هدف اصلی سوشال فای، شفاف سازی، کاربر محور کردن و ایجاد برابری در چشم‌انداز شبکه‌های اجتماعی است.

وب 3 و شبکه‌های اجتماعی

وب 3 سعی دارد مالکیت و حاکمیت داده‌ها را به جای شرکت‌ها دوباره در اختیار خود کاربران قرار دهد. این تغییر ایدئولوژی تا به امروز در حوزه‌هایی مثل اقتصاد و تراکنش‌های بین مرزی تأثیرگذار بوده اما حرکت از وب 2 به وب 3 می‌تواند تأثیرات مهمی بر شبکه‌های اجتماعی داشته باشد. یک شبکه اجتماعی را فرض کنید که در آن کاربران:

• کنترل کاملی بر داده‌های خودشان دارند.
• کاربران می‌توانند در هزینه کارمزدها صرفه جویی کنند چون لازم نیست که یک واسطه تراکنش‌ها را پردازش کند.

این ایده‌ها، پایه و اساس سوشال فای را تشکیل می‌دهند که "نسخه وب 3" از شبکه‌های اجتماعی است.

سوشال فای چیست؟

سوشال فای (portmanteau) ترکیبی از دو کلمه social media (رسانه اجتماعی) و finance (اقتصاد) است. ایده کلی این است که کاربران بتوانند در یک شبکه اجتماعی با یکدیگر تعامل برقرار کنند اما امکان درآمدزایی از این تعاملات وجود داشته باشد. برای مثال پلتفرم Patreon را در نظر بگیرید. در این پلتفرم شما به عنوان تولیدکننده محتوا می‌توانید دسترسی به محتوای خودتان را محدود کنید تا فقط کاربرانی که هزینه دسترسی را پرداخت کرده‌اند، به مطالب شما دسترسی داشته باشند. کاربران سوشال فای هم با همین اصول کار می‌کنند با این تفاوت که در این سیستم، تولیدکنندگان محتوا می‌توانند مستقیماً با کاربران خودشان در ارتباط باشند. برخی از عناصر یک پلتفرم سوشال فای عبارتند از:

• مالکیت دیجیتال محتوای دیجیتال، با NFTها مشخص می‌شود.
• سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO) مسئول حاکمیت پروتکل هستند.

مقایسه سوشال فای و DeSoc

سوشال فال و DeSoc (شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز) ویژگی‌های مشترک زیادی دارند اما یک تفاوت مهم بین آنها وجود دارد. سوشال فای متمرکز بر کسب درآمد از تعاملات اجتماعی است. می‌توان گفت که تفاوت این دو مثل تفاوت پاترئون و اینستاگرام است. کار هر دو پلتفرم میزبانی محتوا و سرگرم کردن مخاطبان است اما یکی متمرکز بر تراکنش‌های مالی و دیگر متمرکز بر ارتباطات اجتماعی است.

وجود سوشال فای چه ضرورتی دارد؟

شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند در شیوه برقراری ارتباط، به اشتراک گذاری اطلاعات و کسب درآمد از تعاملات افراد تغییراتی اساسی ایجاد کنند اما در پلتفرم‌های فعلی وب 2، قدرت اصلی در اختیار کاربران نیست. این پلتفرم‌ها، کنترل را متمرکز کرده، ارزش برند شخصی افراد را کاهش داده و باعث ایجاد نگرانی‌هایی در زمینه سانسور، حریم شخصی و درآمدزایی از داده‌ها می‌شوند.

سوشال فای ریشه در اصول و ارزش‌های اصلی وب 3 دارد و با ایجاد توکن‌های اجتماعی که به ارزش برند شخصی افراد گره خورده‌اند، تعاملات اجتماعی آنلاین را دستخوش تغییرات مهمی می‌کند. حالا کاربران، نقش پررنگ‌تری در مدل درآمدزایی این پلتفرم‌ها دارند و می‌توانند از محتوا و تعاملات خودشان درآمدزایی کنند. این توکنیزه سازی، توازن قدرت را تغییر داده و کنترل و ارزش اصلی را به جای مراجع متمرکز، در اختیار افراد قرار می‌دهد. حالا "سرمایه اجتماعی" صرفاً یک معیار انتزاعی نیست. با توکن‌های اجتماعی، امکان محاسبه واقعی سرمایه اجتماعی شما و کار کردن با آن فراهم می‌شود.

سوشال فای، شکاف بین برند شخصی، تولید محتوا و تجارت را در عصر دیجیتال غیرمتمرکز از بین برده و اکوسیستم اجتماعی را برابرتر و شفاف‌تر می‌کند چون در این محیط جدید، افراد به رسمیت شناخته شده می‌شوند، برای تولید محتوا پاداش دریافت می‌کنند و بر حضور خودشان در فضای آنلاین و تعاملاتشان در این اکوسیستم کنترل دارند.

به غیر از درآمدزایی، سوشال فای به تنش همیشگی بین آزادی گفتار و سانسور هم می‌پردازد. با مدیریت غیرمتمرکز محتوا، نظارت بر محتوا تبدیل به یک مسئولیت جمعی شده، کل این فرایند دموکراتیزه شده و احتمال جهت گیری مغرضانه در قضاوت‌ها کاهش پیدا می‌کند.

پروژه‌های مشهور در حوزه سوشال فای

در ادامه مروری بر برخی پروژه‌های محبوب سوشال فای داریم.

Friend.tech (BASE)

Friend.tech یک اپلیکیشن غیرمتمرکز در بیس است که به تولیدکنندگان محتوا امکان می‌دهد با استفاده از توکن‌های اجتماعی از محتوای خودشان کسب درآمد کند. سیستم کلیدهای منحصربفرد در این پلتفرم که نشان دهنده سهم افراد است، امکان دسترسی انحصاری به گفتگوهای خصوصی و سایر مطالب منحصربفرد را فراهم می‌کند.

با رشد و توسعه Friend.tech، این ایده می‌تواند تعاملات بین تولیدکنندگان محتوا و جامعه کاربران را متحول کند. در حال حاضر Friend.tech بزرگترین پروژه سوشال فای محسوب می‌شود.

Stars Arena (Avalanche)

Stars Arena که یک پلتفرم وب 3 در شبکه اولنچ است، به کاربران امکان می‌دهد که با لینک کردن حساب‌های توئیتر خودشان و ترید کردن از طریق AVAX، از مطالب خودشان کسب درآمد کنند. همچنین با Stars Arena که یک انشعاب از Friend.tech است، اینفلوئنسرها می‌توانند با تولید محتوای اختصاصی کسب درآمد کنند.

با وجود محبوبیت‌های Stars Arena این پلتفرم بدون چالش نیست. این هفته یک مشکل امنیتی در این پلتفرم باعث ایجاد خسارت 2 هزار دلاری شد اما طبق اعلام Stars Arena در حال حاضر این مشکل رفع شده است.

مزایای سوشال فای

از جمله مزایای سوشال فای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ذخیره غیرمتمرکز: همه داده‌های سوشال فای روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند تا هیچ موجودیت مرکزی امکان سوء استفاده از داده‌ها را نداشته باشد. این روش ریسک سوء استفاده و نشت داده‌ها را کاهش می‌دهد.
• پاداش با توکن: تولیدکنندگان محتوا و کاربران معمولی می‌توانند برای انتشار محتوا و تعاملات خودشان توکن به دست آورند.
• توکنیزه کردن توجه: کاربران انگیزه می‌گیرند که محتوای باکیفیتی تولیدکنند که باعث جلب توجه و تعامل می‌شود.
• مالکیت محتوا: کاربران حق مالکیت بر محتوای خودشان را در اختیار دارند و نگرانی‌های مربوط به از دست دادن مالکیت معنوی محتوای منتشر شده، از بین می‌رود.
• پیشگیری از سلب پلتفرم (Deplatforming): از آنجایی که حاکمیت تحت کنترل یک DAO قرار دارد، نگرانی‌های مربوط به سلب پلتفرم توسط یک موجودیت مرکزی از بین می‌رود.
• آزادی گفتار: کاهش نگرانی‌های مربوط به سانسور، پلتفرم‌های سوشال فای را تبدیل به یک ابزار حیاتی برای آزادی بیان و حفاظت از داده‌ها می‌کند.

چالش‌های سوشال فای

برخی موانع موجود که می‌توانند مانع از پذیرش انبوه اپلیکیشن‌های سوشال فای شوند، عبارتند از:

1. مقیاس پذیری

پلتفرم‌هایی مثل فیسبوک و ایکس، میلیون‌ها دلار خرج تهیه سرورها و دیتابیس‌هایی کرده‌اند که توانایی پردازش انبوهی از داده‌ها را دارند. فیسبوک هر روزه با میلیون‌ها کامنت، پست و عکس کار می‌کند که منجر به تولید 4 پتابایت داده در روز می‌شوند. اما اپلیکیشن‌های وب 3 چطور می‌توانند بدون مداخله مرکزی با این حجم از داده‌ها کار کنند؟ توسعه دهندگان برای حل این مشکل در حال آزمایش کردن تکنیک‌های مختلفی مثل شاردینگ و ذخیره داده‌ها به صورت برون زنجیره‌ای هستند.

2. پایداری

پلتفرم‌های سوشال فای برای جذب کاربران، ایده پاداش دادن به صورت توکن را مطرح کرده‌اند که می‌توانند در بلندمدت ناپایدار باشند. ایده توکنیزه کردن سرمایه اجتماعی یک ایده بسیار مبتکرانه است اما واقعیت این است که ارزش چنین توکن‌هایی به اقدامات اینفلوئنسرها ارتباط دارد. مثلاً انتشار یک پست ناخوشایند توسط یک اینفلوئنسر می‌تواند باعث از بین رفتن ارزش توکن وی شود.

جمع بندی

سوشال فای، می‌تواند تغییراتی انقلابی در چشم‌انداز شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده و اصول اقتصاد غیرمتمرکز را با شبکه‌های اجتماعی ادغام کند. سوشال فای به دنبال قدرت بخشیدن به کاربران است تا بر داده‌های خودشان کنترل داشته باشند و راه‌هایی برای کسب درآمد بدون مداخله واسطه‌ها پیدا کنند.