وام‌های فلش حوزه وام دهی را با تحول چشمگیری روبرو کرده اند و در دنیای ارزهای دیجیتال هم باعث ایجاد تغییرات مهمی شده اند. در این مطلب با طرز کار آنها آشنا می‌شویم.

خلاصه

• وام‌های فلش یک نوع وام بدون وثیقه هستند که در اقتصاد غیرمتمرکز به محبوبیت چشمگیری رسیده اند.
• گرچه محبوبیت این وام‌ها اثبات شده اما عده‌ای توانسته اند با سوء استفاده از آنها به پروتکل‌های آسیب پذیر حمله کرده و میلیون‌ها دلار از دارایی کاربران را به سرقت ببرند.

برای گرفتن وام معمولی باید به روش‌های مختلف اثبات کنید که درآمد و توانایی لازم برای بازپرداخت وام را دارید اما وام‌های فلش نیاز به انجام این کار را از بین می‌برند.

خوب یا بد بودن وام‌های فلش بستگی به این دارد که این سوال را از چه شخصی بپرسید. از نظر عده‌ای وام‌های فلش ابزارهایی بسیار کاربردی و مفید در حوزه اقتصاد غیرمتمرکز و به خصوص شبکه اتریوم محسوب می‌شوند. از نظر عده‌ای دیگر این وام‌ها فرصتی برای افراد سودجو هستند تا با سوء استفاده از ضعف امنیتی پروتکل‌ها، میلیون‌ها دلار از دارایی کاربران را به سرقت ببرند و در این مطلب به شما خواهیم گفت که دلیل وجود چنین دیدگاه‌هایی چیست؟

وام فلش چیست؟

در وام‌های معمولی همیشه وام دهنده به دنبال یک نوع وثیقه است تا مطمئن باشد که بالاخره پولش را پس می‌گیرد. معمولاً مدتی طول می‌کشد تا درخواست وام تأیید شود و قرض دهنده مبلغ وام را همراه سود آن ظرف چند هفته، ماه یا سال پس می‌گیرد.

وام‌های فلش شرایط کاملاً متفاوتی دارند. این وام‌ها آنچه که وعده می‌دهند را انجام داده و به صورت فوری اجرا می‌شوند چون مبلغ وام ظرف چند ثانیه قرض گرفته و قرض داده می‌شود – یعنی با سرعتی در حد اجرای یک تراکنش.

وجود این وام‌ها به دلیل وجود قراردادهای هوشمند ممکن شده که شرایط قرارداد را مشخص کرده و معاملات را به صورت فوری از سمت کاربران اجرا می‌کنند. وام‌ها فلش سود ده معمولاً مشمول یک کارمزد 0.09 درصدی می‌شوند.

اگر قرض گیرنده، وام را پرداخت نکند یا معامله منجر به سود نشود، شرایط مشخص شده در قرارداد هوشمند وام محقق نشده و تراکنش لغو می‌شود – طوری که انگار اصلاً اجرا نشده و مبلغ وام به حساب وام دهنده برمی گردد. بنابراین – حداقل طبق تعریف این سیستم – ریسک بسیار کمی متوجه هر دو طرف است.

به طور کلی وام‌های فلش خصوصیات زیر را دارند:

• فاقد وثیقه: به جای ارائه وثیقه، قرض گیرنده بلافاصله وام را بازپرداخت می‌کند.
• فوری: مبلغ مورد نظر بلافاصله دریافت شده و ظرف یک تراکنش بازپرداخت می‌شود.
• مبتکرانه: وام‌های فلش قراردادهای هوشمند، شرایط معامله را تعیین کرده و بلافاصله اجرا می‌شوند.

دلیل محبوبیت وام‌های فلش چیست؟

وام‌های فلش اولین بار در سال 2018 و توسط یکی از پیشگامان اقتصاد غیرمتمرکز، بانک اپن سورس Marble معرفی شدند.

این وام‌ها در ژانویه 2020 و به لطف وجود پلتفرم وام دهی غیرمتمرکز Aave وارد شبکه اتریوم شدند. در جولای همان سال Aave هر روز بیش از 100 میلیون دلار وام فلش صادر می‌کرد. در ژوئن 2021 این پلتفرم حدود 4 میلیارد دلار وام فلش صادر کرد.

تریدرها به سمت وام‌های فلش جذب شدند چون می‌توان از آنها برای سود بردن از فرصت‌های آربیتراژ استفاده کرد مثل وقتی که قیمت یک توکن در بازارهای مختلف متفاوت است. شاید تفاوت قیمت 1 درصدی چندان زیاد به نظر نرسد اما با استفاده از وام‌های بزرگ برای آربیتراژ می‌توان به سود چشمگیری دست یافت.

آیا می‌دانستید؟

تا به امروز بزرگترین وام فلش در Aave حدود 200 میلیون دلار بوده است.

بعضی از تریدرها با موفقیت از وام‌های فلش برای کار با کوین‌های جدید استفاده کرده اند بدون اینکه نیاز به ریسک کردن روی موجودی خودشان داشته باشند.

و از آنجایی که وام‌های فلش چند تراکنش قراردادهای هوشمند را در قالب یک تراکنش ترکیب می‌کنند، می‌توانند باعث کاهش کارمزد تراکنش‌ها شوند.

آیا وام‌های فلش امنیت دارند؟

وام‌های فلش هنوز راه زیادی در پیش دارند. محبوبیت گسترده این وام‌ها باعث شده که عده‌ای سودجو به دنبال پروتکل‌های آسیب پذیر در حوزه اقتصاد غیرمتمرکز باشند تا میلیون‌ها دلار سرمایه کاربران را به سرقت ببرند.

در فوریه 2020، پروتکل وام دهی bZX مورد هدف دو حمله بر علیه وام‌های فلش قرار گرفت. در این حمله قرض گیرنده با بالا بردن موقت قیمت کوین باثبات مورد استفاده برای بازپرداخت، وام دهنده را فریب داد تا تصور کند که مبلغ وام پرداخت شده است. اکثر وام‌های فلش در قالب کوین‌های باثباتی که پشتوانه دلار دارند بیان می‌شوند. در جولای 2020، DAI از MakerDAO و USDC از Circle حدود 95 درصد از همه وام‌های فلش صادر شده را به خود اختصاص داده اند.

هکر bZx از یک مجموعه دستورالعمل هوشمندانه استفاده کرد که به صورت وام فلش اجرا می‌شدند تا از ضعف فعلی اکوسیستم اقتصاد غیرمتمرکز به سود خودش استفاده کند. او با استفاده از چند ابزار اقتصاد غیرمتمرکز و مقداری دستکاری قیمت توانست یک وام اتریومی با ارزش حدود 1 میلیون دلار را بازپرداخت کند.

در ماه‌های ژوئن و اکتبر 2020 هم شاهد سوء استفاده از وام‌های فلش بودیم یعنی زمانی که یک هکر از یک خطای مهندسی در پروتکل Harvest Finance 34 میلیون سود کرد. این حمله‌ها در سال 2021 هم ادامه داشتند. در فوریه این سال مهاجمان توانستند از پروتکل Cream Finance 37 میلیون دلار سود کنند آن هم فقط با پرداخت 15 هزار دلار کارمزد تراکنش.

گفته می‌شود که حداقل در بعضی از این سوء استفاده‌ها طراحی ضعیف اوراکل‌ها مقصر بوده اند در نتیجه خیلی از پروتکل‌ها سعی کردند امنیتشان را ارتقاء دهند.

نحوه استفاده از وام‌های فلش

وام‌های فلش در پروتکل‌های اقتصاد غیرمتمرکز که بر اساس شبکه اتریوم طراحی شده اند استفاده می‌شوند و اخیراً هم شاهد استفاده از آنها در بایننس چین بودیم (که در این پروتکل هم حمله بر علیه وام‌های فلش رخ داد).

همچنان Aave در این زمینه پیشگام است اما سایرین مثل dYdX و اکسچنج غیرمتمرکز یونی سواپ هم این قابلیت را عرضه کرده اند. مبادلات فلش در یونی سواپ به کاربران امکان می‌دهند که توکن‌های مبتنی بر اتریوم جفت شده با سایر توکن‌ها را برداشت کرده، هر آنچه که می‌خواهند را با آنها انجام داده و بعد بلافاصله مبلغ معادل را برگردانند.

وام‌های فلش در اصل برای توسعه دهندگان طراحی شده بودند اما از سال 2020 پلتفرم‌هایی مثل DeFi Saver و Furucombo هم با حذف نیاز به مهارت‌های کدنویسی به کاربرانی که آشنایی کمتری با فناوری دارند امکان داده اند که از وام‌های فلش و اقتصاد غیرمتمرکز استفاده کنند. می‌توان بخش‌هایی از کد قرارداد هوشمند اپن سورس اتریوم را جابجا کرده یا آنها را در قالب یک عملکرد اصلی برای پروژه با هم ترکیب کرد که به اصطلاح به آن composability یا ترکیب پذیری گفته می‌شود.

آینده وام‌های فلش

وام‌های فلش هنوز در ابتدای راه هستند و از آنها برای کاربردهای مبتکرانه تر هم استفاده می‌شود مثل قرض گرفتن یک دارایی برای خرید توکن جهت استفاده در پروتکل‌های حاکمیتی و رأی دهی. چنین اقداماتی می‌توانند برای پروتکل‌ها عواقبی طولانی مدت داشته باشند و عده‌ای حرکاتی را برای محدود کردن آنها شروع کرده اند.

شاید همانطور که عده‌ای اعتقاد دارند، با توسعه و تحول اقتصاد غیرمتمرکز این نوع وام دهی پرکاربرد شود اما دیگران معتقدند که این پدیده برای موفق شدن نیاز به پروتکل‌های امن تری دارد و در صورت رسیدن به این مرحله می‌تواند با قرار دادن پول در اختیار همه و فرصت تبدیل شدن به وال کریپتو حتی برای چند ثانیه، بهره وری بازار را افزایش دهد.