برای تشخیص بازار خرسی نیازی به مشاهده ریزش شدید نیست. اگر منتظر ریزش قیمت‌ها یا انتشار اخبار تأیید کننده بازار خرسی باشید، به احتمال زیاد خیلی دیر متوجه این شرایط خواهید شد. معمولاً علایم واقعی بازار خرسی خیلی زودتر و در قالب نشانه‌هایی مثل برگشت سرمایه، کاهش نقدینگی و کمتر شدن میزان استفاده از محصولات مختلف بروز پیدا می‌کنند. اگر سعی دارید پیش از تاثیر گذاری بازار خرسی بر پورتفولیوی خودتان علایم آن را شناسایی کنید، با ما همراه باشید.

نکات کلیدی

• بازار خرسی با ترس و وحشت شروع نمی‌شود بلکه سراشیبی بازار زمانی شروع می‌شود که خروج سرمایه شروع شده، سطح فعالیت کاهش پیدا کرده و میزان استفاده از پول‌هایی که هنوز روی زنجیره هستند، کاهش پیدا می‌کند.
• در چنین شرایطی، انگیزه‌ها از بین می‌روند، محصولات جدید ظرف چند ساعت محو می‌شوند و حتی نوسان هم کاهش پیدا می‌کند –که همگی نشان دهنده ترک بازار توسط کاربران واقعی هستند.
• تا زمان انتشار خبرهای تأیید کننده این شرایط، پول هوشمند از بازار خارج شده است.

7 نشانه کمتر شناخته شده از بازار خرسی

در اصل بازار خرسی با حرکت ناگهانی آغاز نمی‌شود بلکه آغازگر آن، تردید و درنگ است. پیش از ریزش قیمت‌ها، حرکت سرمایه کند می‌شود، فعالیت کاهش پیدا می‌کند و نقدینگی ناپدید می‌شود بدون اینکه خبر خاصی منتشر شده باشد.

اگر در جریان باشید که چه علایمی را باید دنبال کنید، متوجه خواهید شد که عقبگرد بازار مدت‌ها قبل از اینکه ریزش کاملاً آشکار و بدیهی شود، به صورت لحظه‌ای در حال رخ دادن خواهد بود.

هفت نشانه کمتر شناخته شده از بازار خرسی که تریدرهای هوشمند زودتر از سایرین متوجه آنها می‌شوند، عبارتند از:

1. افزایش موجودی استیبل کوین‌ها همزمان با کاهش فعالیت درون زنجیره‌ای
2. افزایش انگیزه‌های اکسچنج‌های غیرمتمرکز بدون افزایش حجم
3. جهش نوسان بدون وجود حمایت از سمت نقدینگی
4. پراکندگی جفت توکن‌ها در سطح زنجیره‌ها
5. برداشت پول هوشمند از استخرهای نقدینگی و پروتکل‌های وام دهی
6. افول پروژه‌های جدید ظرف 48 ساعت
7. سرریز سرمایه از پل‌ها به سمت دارایی‌های باثبات یا جهش فعالیت در زنجیره‌های متمرکز

هر کدام از این موارد می‌تواند گویای تغییرات جدید باشد که البته باید با آرامش با آنها برخورد کرد. در بخش بعدی هر کدام از این نشانه‌ها را به صورت مجزا بررسی کرده و توضیح می‌دهیم که هر کدام از آنها حاوی چه اطلاعاتی درباره جهت حرکت بازار هستند.

افزایش موجودی استیبل کوین‌ها همزمان با افت فعالیت درون زنجیره‌ای

یکی از اولین نشانه‌های بازار خرسی، زمانی مشاهده می‌شود که موجودی استیبل کوین‌ها افزایش پیدا می‌کند اما سایر فعالیت‌های بلاک چینی محدود هستند. افزایش انباشت USDT، USDC یا DAI بدون جهش حجم معاملات یا فعالیت پروتکلی مربوطه، معمولاً نشان دهنده عقبگرد کاربران است نه آماده شدن آنها [برای رونق بازار].

این واگرایی زمانی مشهود می‌شود که تعداد تراکنش‌ها کاهش یافته، حجم معاملات در اکسچنج‌های غیرمتمرکز ثابت بوده و فعالیت ولت‌ها محدودتر می‌شود؛ حتی اگر موجودی استیبل کوین در زنجیره‌های مختلف رو به افزایش باشد. در چنین شرایطی هنوز سرمایه در حال خروج نیست و در حالت انتظار قرار دارد.

در اواسط سال 2023، موجودی استیبل کوین اتریوم از 78 میلیارد دلار عبور کرد در حالی که تعداد آدرس‌های فعال روزانه بیشتر از 25 درصد کاهش پیدا کرده بود. فعالیت در آربیتروم و آپتیمیسم هم به صورت همزمان کمتر شده بود. دوهفته بعد، اتریوم از 1870 به 1570 دلار ریزش کرده و حجم سرمایه قفل شده در دیفای هم 15 درصد کاهش پیدا کرد.

در چنین شرایطی متوجه تغییر در داشبوردهای نشان دهنده استفاده از ولت‌ها، گردش استیبل کوین و حجم معاملات سطح زنجیره‌ای خواهید شد. زمانی که پول هنوز خارج نشده اما کسی از آن استفاده نمی‌کند، خرسی شدن بازار شروع شده است.

افزایش انگیزه‌های اکسچنج‌های غیرمتمرکز بدون افزایش حجم

زمانی که جو احساسی بازار رو به وخامت است، معمولاً پروتکل‌ها سعی دارند برای حفظ تریدرها، پاداش‌ها را افزایش دهند. اما اگر انگیزه‌های اکسچنج‌های غیرمتمرکز افزایش یافته و حجم معاملات بی‌تغییر مانده – یا حتی بدتر، کاهش پیدا کند – این یک نشانه واضح از بی‌میلی کاربران است.

در چنین شرایطی، سطح پاداش‌ها و انگیزه‌های در نظر گرفته شده برای کاربران با سرعت چشمگیری افزایش پیدا می‌کند اما حجم معاملات روزانه در زنجیره‌ها یا اکسچنج غیرمتمرکز مورد نظر با آن تطبیق ندارد. معمولاً این شرایط نشان دهنده فعالیت غیرارگانیک یا گردش سرمایه ناامیدانه است نه استفاده و کاربردهای واقعی.

در اوایل ماه می سال 2023، پس از افت حجم معاملات در GMX و Camelot چندین اکسچنج غیرمتمرکز آربیتروم سطح پاداش‌ها را افزایش دادند. حجم معاملات Camelot کمتر از 20 میلیون دلار در روز باقی ماند و مبادله استیبل کوین‌ها در سطح آربیتروم بیشتر از 30 درصد کاهش پیدا کرد. تا ماه ژوئن بیشتر این کمپین‌ها در سکوت تعطیل شدند و قیمت توکن هم روند مشابهی را طی کرد.

برای تشخیص این شرایط به صورت لحظه‌ای، می‌توانید جهش پاداش در اکسچنج‌های غیرمتمرکز یا انتشار توکن در سطح پروتکل را با داده‌های مربوط به استفاده واقعی مقایسه کنید از جمله حجم معاملات، تعداد تریدرهای منحصربفرد یا فعالیت استخرها. اگر این پاداش‌ها و رشوه‌ها تقویت شده اما باعث افزایش قابل توجه فعالیت‌ها نشدند، باید به خروج فکر کنید.

جهش نوسان بدون وجود حمایت از سمت نقدینگی

نوسان ناگهانی قیمت همیشه لزوماً نشانه فعالیت و حیات بازار نیست بلکه در بازارهای خرسی معمولاً یک علامت هشدار محسوب می‌شود.

معمولاً افزایش نوسان بدون تغییر نقدینگی، یعنی حرکات بزرگی در یک بازار سطحی در حال وقوع هستند. در چنین شرایطی سرمایه کافی برای دفع تأثیر این تغییرات وجود ندارد در نتیجه حتی معاملات کوچک هم قیمت‌ها را به شدت تغییر می‌دهند.

معمولاً این شرایط برای توکن‌هایی با مارکت کپ متوسط مشاهده می‌شود که اسپرد برای آنها وسیع‌تر بوده و فیتیله‌های قیمت خشن‌تر هستند اما عمق در اکسچنج‌های متمرکز یا وضعیت اوردربوک از آن حمایت نمی‌کند.

چنین اتفاقی در آوریل 2022 هم رخ داد یعنی زمانی که توکن‌هایی مثل APE و LUNA جهش ساعتی شدیدی داشتند اما با این وجود، نقدینگی DEX در زنجیره‌هایی مثل اتریوم و ترا راکد بود. ظرف چند هفته، هر دو توکن ریزش شدیدی را تجربه کردند – حتی LUNA به صفر رسید.

بهترین راه تشخیص این الگو، مقایسه کردن معیارهای نوسان با نمودارهای اسلیپیج و داده‌های مربوط به عمق اوردر بوک است. حرکت یکی از این دو بدون حرکت دیگری، نشان دهنده ریسک بریک اوت جعلی یا ریزش سریع است.

پلتفرم‌هایی که نوسان قیمت را به همراه عمق سفارشات یا اسلیپیج تصویر سازی می‌کنند برای تشخیص چنین شرایطی مفید هستند.

پراکندگی جفت توکن‌ها در سطح زنجیره‌ها

در بازارهای سالم، معمولاً نقدینگی توکن‌ها همگرایی و انسجام دارد – اسپرد کمتر، استخرهای عمیق‌تر و قیمت‌های یکپارچه در سطح زنجیره‌ها. اما در ابتدای چرخه‌های خرسی، این انسجام از بین می‌رود.

در حالت پراکندگی، یک توکن (مثل USDC، ARB یا OP) در سطح پروتکل‌های لایه 1 و لایه 2 با حجم یا قیمت‌های بسیار متفاوتی معامله می‌شود. این اختلاف صرفاً نویز آربیتراتژ نیست بلکه سیگنالی است که نشان می‌دهد سرمایه در حال پراکندگی است و تأمین کنندگان نقدینگی از درگاه‌هایی با فعالیت کمتر فاصله گرفته‌اند.

برای مثال، در اواخر اکتبر 2023، استخرهای WETH-OP در آربیتروم نقدینگی چشمگیر و قیمت پایداری را نشان دادند. اما همین جفت ارز در Base نقدینگی محدودتری داشته و در معاملاتی با رقم بیشتر از 10 هزار دلار بیش از 0.8 اسلیپیج داشت. واگرایی زنجیره ادامه پیدا کرد تا زمانی که انگیزه‌ها حذف شدند و در نهایت قیمت هر دو دچار ریزش شد.

برای دنبال کردن این الگو می‌توانید اسپرد قیمت‌ها، عمق نقدینگی و اندازه استخرهای یک جفت توکن را در سطح زنجیره‌های مهم ارزیابی کنید. به خصوص پلتفرم‌هایی که امکان مشاهده سلامت استخرهای مخصوص یک توکن و اسلیپیج را در سطح اکسچنج‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کنند، بسیار مفید هستند.

واگرایی قیمت‌ها و کاهش موجودی استخرها نشان دهنده این است که بازار دیگر به صعود برابر در سطح زنجیره‌ها اعتماد ندارد. معمولاً این شرایط مقدمه‌ای برای یک عقبگرد بزرگتر است.

برداشت پول هوشمند از پروتکل‌های وام دهی و استخرهای نقدینگی

وقتی شرایط بازار رو به تغییر باشد، پول هوشمند منتظر قرمز شدن کندل‌ها نمی‌ماند. یکی از واضح‌ترین نشانه‌های ریسک گریز شدن پول هوشمند، خروج سرمایه از پروتکل‌های وام دهی و استخرهای نقدینگی پیش از تغییر قیمت‌ها است.

در چنین شرایطی TVL (کل سرمایه قفل شده) در پروتکل‌های وام دهی مثل اوه یا کامپاند کاهش پیدا می‌کند حتی اگر نرخ سود و انگیزه‌ها پایدار باشند. موجودی استخرهای AMM مثل ETH/USDC یا stETH/ETH هم به تدریج کاهش پیدا می‌کند. این شرایط ناشی از تغییر بازده نیست بلکه دلیل اصلی، خروج سرمایه توسط نهنگ‌ها است.

در ماه می سال 2022، در روزهای پیش از فروپاشی ترا، نقدینگی استخر 3pool از Curve کاهش پیدا کرد. TVL وام دهی هم در سطح پروتکل‌ها افت پیدا کرد با اینکه هنوز هیچ خبر مهمی منتشر نشده بود. در واقع دلیل این عقبگرد ترس نبود بلکه آینده نگری بود.

برای پیگیری این سیگنال، بررسی کنید که آیا TVL پروتکل‌های وام دهی بدون وجود محرک‌های بیرونی رو به کاهش است یا اینکه آیا با وجود عدم تغییر پرایس اکشن، عمق استخرهای نقدینگی رو به کاهش است یا خیر. پلتفرم‌هایی مثل Token Terminal، DeFiLlama و داشبوردهای پروتکل‌ها چنین الگوهایی را نمایش می‌دهند. کافیست شرایط آنها را هفته به هفته بررسی و مقایسه کنید.

اگر بازیگران بزرگ، دیگر تمایلی به تأمین نقدینگی نداشته باشند، به احتمال زیاد امیدوار به صعود نیستند. معمولاً این یک سرنخ مهم است که باید مراقب آن باشید.

افول پروژه‌های جدید ظرف 48 ساعت

در یک بازار سالم، توکن‌های جدید می‌توانند هیاهو و کاربر زیادی را جذب کنند. اما در ابتدای خرسی شدن بازار، این هیاهو به سرعت از بین می‌رود حتی اگر قیمت‌ها به ظاهر ثابت باشند.

در چنین شرایطی پروژه‌های جدید خیلی زود جذابیت خود را از دست می‌دهند. حتی ایردراپ‌ها و میم کوین‌ها هم به ندرت از روز اول فراتر می‌روند. معیارهای درون زنجیره‌ای – تراکنش‌ها، تعداد ولت‌های منحصربفرد، الگوهای هولدینگ – پیش از هر گونه ریزش قیمتی دچار افت می‌شوند.

در اواخر سال 2021، پروژه‌های رونمایی شده روی اولنچ و BSC که روز اول بیش از 50 میلیون دلار جذب سرمایه داشتند، ظرف 24 ساعت دچار رکود می‌شدند. توکن این پروژه‌ها بلافاصله دچار رکود نمی‌شد اما تعداد کاربران آنها رشدی نداشت و تأمین کنندگان نقدینگی هم به سرعت از آنها خارج می‌شدند. این سیگنال‌های بسیار مهم، پشت هیاهوی کوتاه مدت پنهان شده بودند.

برای شناسایی این مورد، صرفاً از هیاهوی شبکه‌های اجتماعی پیروی نکنید و به دنبال نشانه‌های از بین رفتن علاقه و توجه باشید از جمله اینکه آیا حجم اکسچنج‌های غیرمتمرکز، تعداد آدرس‌های فعال یا نقدینگی نشان دهنده احتمال ریزش شدید توکن ظرف 48 ساعت پس از رونمایی هستند یا خیر. پلتفرم‌هایی مثل DEXTools، DeFiLlama و Artemis به شناسایی این الگوها به صورت لحظه‌ای کمک می‌کنند.

اینکه پروژه‌های جدید نتوانند علاقه کاربران را حفظ کنند مشکل خود پروژه نیست بلکه مشکل بازار است.

خروج سرمایه از پل‌ها به سمت کوین‌های باثبات یا جهش فعالیت در زنجیره‌های متمرکز

وقتی سرمایه از اکوسیستم خارج می‌شود، لزوماً همیشه بلافاصله وارد اکسچنج‌ها نمی‌شود بلکه گاهی اوقات از طریق پل‌ها یک مسیر انحرافی را طی می‌کند.

یکی از واضح‌ترین نشانه‌های بازار خرسی، جریان پیوسته خروجی از پل‌ها است به خصوص در مواقعی که مقصد آن یک استیبل کوین روی مین نت اتریوم یا یک زنجیره متمرکز مثل BNB یا ترون باشد. چنین فعالیت‌هایی در اصل خروج محسوب می‌شوند.

در آوریل 2022، ورودی هفتگی پل‌ها به استیبل کوین‌های اتریومی صعود چشمگیری داشت – USDC و USDT با انتقال وجه از آلت کوین‌های لایه 1 مثل فانتوم و اولنچ خریداری می‌شدند. در عین حال، سطح فعالیت در این زنجیره‌ها ریزش پیدا کرد. در واقع این اقدام تلاشی برای کاهش ریسک پیش از ریزش شدید ماه می بود.

به دنبال ورود سرمایه به سمت زنجیره‌های امن و کوین‌های باثبات باشید که با افت TVL در پروژه‌های لایه 2 و آلت کوین‌های لایه 1 پرریسک همراه شده باشد. اگر کاربران سرمایه را به USDC در اتریوم واریز می‌کنند و همزمان از سایر دارایی‌های پرریسک فاصله می‌گیرند، این یعنی در حال آماده شدن برای مسیر نزولی هستند.

می‌توانید این الگو را با استفاده از داشبوردهای DeFiLlama، Artemis یا اکسپلوررهای مخصوص زنجیره‌ها دنبال کنید. برای تشخیص این سیگنال به دنبال افزایش ورودی‌های اتریوم (در قالب استیبل کوین) و افزایش خروجی زنجیره‌هایی مثل بیس باشید. خروج افراد از زنجیره‌ها بدون بازگشت به آنها، یک پیام مهم است.

واگرایی فاندینگ ریت و خوشه‌های لیکوئید شدن

بیشتر تریدرهای شخصی فاندینگ ریت را نادیده گرفته یا فقط در هنگام نوسان شدید آن را بررسی می‌کند. این در حالیست که پول هوشمند، هر روز داده‌های مربوط به قراردادهای فیوچرز دائمی را ارزیابی می‌کند به خصوص زمانی که شرایط زنجیره با هزینه‌ای که تریدرها برای حفظ پوزیشن مایل به پرداخت آن هستند، فاصله داشته باشد.

زمانی که فاندینگ ریت برای ارزهای مهمی مثل بیت کوین یا اتریوم به شدت منفی می‌شود – در حالی که فعالیت درون زنجیره‌ای پایدار است – معمولاً می‌توان آن را نشانه‌ای از وحشت کوتاه مدت دانست نه نزولی شدن کامل. چنین شرایطی فرصت ورود به پوزیشن Long محسوب می‌شود.

از طرف دیگر، جهش خوشه‌های لیکوئید شدن (که حول سطوح کلیدی قابل مشاهده باشد) نشان می‌دهد که لوریج کجا بیش از حد استفاده شده و کجا ممکن است حرکات شدید باعث راه افتادن فشار فروش آبشاری شود. برای نمونه، ماه مارس 2020 یا می 2022 را در نظر بگیرید.

دنبال کردن این الگوها در سطح اکسچنج‌های فیوچرز دائمی کمک می‌کند تا اوج و کف‌های فرانت رانینگ را تشخیص دهید، به خصوص در بازارهای افقی.

آیا می‌دانستید؟

قراردادهای فیوچرز دائم منقضی نمی‌شوند بنابراین برای اینکه نزدیک به قیمت‌های آنی بمانند، متکی بر فاندینگ ریت هستند.

این سیستم چطور کار می‌کند؟

اگر فاندینگ ریت مثبت باشد، تریدرهای Long برای حفظ پوزیشن به تریدرهای Short هزینه پرداخت می‌کنند که معمولاً هنگام مثبت بودن جو بازار چنین شرایطی را داریم.

در حالت فاندینگ ریت منفی، تریدرهای Short به Longها هزینه پرداخت می‌کنند که این یعنی تریدرهای بیشتری احتمال ریزشی شدن را در نظر دارند.

در رابطه با بازار خرسی یک نکته وجود دارد:

منفی شدن شدید فاندینگ ریت نشان دهنده وحشت بازار و شلوغی بیش از حد پوزیشن‌های Short است. اگر با وجود چنین شرایطی ریزش قیمت را نداشته باشیم، معمولاً این یعنی بازار ترس را جذب کرده و ممکن است معکوس شود.

در عین حال، زمانی که تریدرهای زیادی از لوریج استفاده می‌کنند، خوشه‌های لیکوئید شدن ایجاد می‌شود. یک حرکت تند و تیز بر علیه این پوزیشن‌ها – حتی حرکتی کوچک – می‌تواند باعث فعال شدن لیکوئیدهای آبشاری شود. چنین شرایطی در بازارهای خرسی رخ می‌دهد؛ زمانی که نوسان جهش پیدا کرده و اوردر بوک‌ها چندان پر نیستند.

نشانه‌هایی از بازار خرسی که بر خلاف تصور، اهمیت چندانی ندارند

برخی از نشانه‌ها خرسی بودن بازار را فریاد می‌زنند اما اهمیت چندانی ندارند. این نشانه‌ها یا دقیق نبوده و یا بسیار دیر نمایان می‌شوند. از جمله موارد زیر:

ریزش قیمت

با ریزش قیمت‌ها، همه متوجه خرسی شدن بازار می‌شوند. اما اهمیت ریزش قیمت در حد نویز (داده بی‌ربط) است مگر اینکه خروج نقدینگی، ریزش تعداد کاربران یا کاهش حجم از آن پشتیبانی کنند. در ژانویه 2022، بیت کوین 25 درصد ریزش داشت و پیش از ورود به فاز خرسی در سه ماهه دوم سال، یک صعود 40 درصدی را تجربه کرد. قیمت، یک اندیکاتور تأخیری است نه یک سیگنال.

اخبار مربوط به ETF یا مقررات

معمولاً می‌توان ترس و وحشت ناشی از رد شدن ETF، پرونده‌های دادگاهی یا سایر مقررات را مشاهده کرد اما به ندرت واکنش بازار به شکل مورد انتظار است. در ژوئن 2023، چندین بار خبر تأخیر راه‌اندازی ETF اتریومی منتشر شد اما قیمت اتر ثابت ماند. سیگنال واقعاً مهم، روند صعودی استیکینگ اتریوم بود.

ریزش حجم در اکسچنج‌ها

گاهی اوقات افراد کاهش حجم معاملات در اکسچنج‌ها را ناشی از بی‌علاقگی بازار می‌دانند اما در خیلی از فازهای بازار خرسی، کاربران به سمت اکسچنج‌های غیرمتمرکز یا استیبل کوین‌ها حرکت کرده و از بازارخارج نمی‌شوند. همیشه گردش سرمایه در اکسچنج‌های متمرکز کل ماجرا را نشان نمی‌دهد و در برخی موارد، بازارگردان‌ها یا حجم جعلی باعث انحراف این معیار می‌شوند.

جو احساسی توئیتر

توئیتر کریپتو یک اتاق پژواک تأخیری است. معمولاً زمانی که همه بدبین و وارد فاز منفی می‌شوند، به فاز خروج از کف نزدیک‌تر هستیم. در اواخر سال 2022، درست پیش از صعود مجدد بیت کوین پس از رسیدن به کف 15.5 هزار دلاری، شعار "کریپتو مرده" ترند شده بود.

جمع بندی

در صورتی که سیگنال‌های درست و مناسب را تحت نظر داشته باشید، قطعاً می‌توانید خیلی زود متوجه رکود و ریزش بازار شوید. نشانه‌های اصلی بازار خرسی چندان شدید و چشمگیر نیستند. این نشانه‌ها شامل افت آرام اندیکاتورهای درون زنجیره‌ای، الگوهای نقدینگی و خروج کاربران هستند که پیش از واکنش قیمت نمایان می‌شوند. برای اینکه در بازار کریپتو پیش قدم باشید، بیش از هر چیزی به اقدامات کاربران، سازندگان محصولات و مسیر حرکت سرمایه توجه کنید نه هیاهوی خبری.